Με ένα ελαφρύ σοκ έπεσε η προσοχή μου στο εξώφυλλο του περιοδικού Time. Απεικονίζει μία νεαρά μητέρα να θηλάζει το παιδί της που είναι περίπου 3 ετών. Ο τίτλος είναι προκλητικός και αναρωτιέται για την ποσοτική ικανότητα της σύγχρονης μητέρας.

Το άρθρο στο εσωτερικό του περιοδικού, αναφέρεται στη θεωρία Attachment Parenting, του Dr. Sears, δηλαδή τη γονεϊκή προσκόλληση αν θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε τον τίτλο. Η θεωρία αυτή, αναφέρεται στη συνεχή και μακρόχρονη φροντίδα των παιδιών από τους γονείς τους, με ένα τρόπο που αυτός είναι η απάντηση στις συναισθηματικές τους ανάγκες. Η φροντίδα αυτή περιλαμβάνει, πολλές φορές μέχρι και την ηλικία των 7 ετών, εκτεταμένο θηλασμό, μοίρασμα του κρεβατιού του ζευγαριού με το παιδί, μετακίνησή του με καροτσάκι, αντικατάσταση του σχολείου με προσωπικούς καθηγητές στο σπίτι και γενικότερα μία γονεϊκή στάση ζωής με υιοθέτηση αξιών για τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους, που δεν συνάδουν με την αναπτυξιακή τους ηλικία.

Η θεωρία αυτή έρχεται αντιμέτωπη με τη γνωστή θεωρία του John Bowlby σχετικά με την προσκόλληση και το άγχος του αποχωρισμού. Η θεωρία του Bowlby αναφέρεται στην προσκόλληση, δηλαδή τη σταθερή σχέση που αναπτύσσει το βρέφος με τη μητέρα του ή με άλλα άτομα που το φροντίζουν. Η προσκόλληση είναι η πρώτη διαπροσωπική σχέση που διαμορφώνει το άτομο για αυτό οι επιπτώσεις στην περαιτέρω συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη είναι σημαντικές. Οι γονείς φέρονται στο παιδί αναλογικά με την ηλικία του και καλύπτουν την συναισθηματική του ανασφάλεια. Στη πορεία όμως, το παιδί χρειάζεται να ανεξαρτητοποιηθεί, να κοινωνικοποιηθεί και τόσα άλλα που θα τα κάνει χωρίς τη βοήθεια των γονιών του.

Άμεση συνέπεια της προσκόλλησης είναι το άγχος του αποχωρισμού. Το βρέφος κατά το στάδιο αυτό, επιθυμεί να διατηρήσει την εγγύτητα που είχε με τη μητέρα ακόμα και όταν δεν βρίσκεται δίπλα του, αρκεί να είναι στο οπτικό του πεδίο. Όταν όμως η μητέρα απομακρυνθεί ή φύγει από το δωμάτιο, το βρέφος θα νιώσει δυσφορία την οποία θα εκφράσει με έντονους τρόπους όπως κλάμα, φωνές κτλ για να τη φέρει πίσω. Αυτές οι αντιδράσεις είναι αποτέλεσμα του άγχους που βιώνει το παιδί εξαιτίας του αποχωρισμού από τη μητέρα του. Η σωστή επίλυση αυτού του σταδίου, με τους γονείς να αναλαμβάνουν τη σημαντική αυτή ευθύνη, βοηθάει στη σωστή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζουν οι γονείς τις αντιδράσεις του παιδιού στο άγχος του αποχωρισμού, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς αυτής. Ο ενδεδειγμένος τρόπος είναι οι γονείς να εξηγούν στο παιδί τους λόγους αποχώρησής τους και να το διαβεβαιώνουν ότι σύντομα θα επιστρέψουν. Το παιδί που θα βιώσει την αποχώρηση αλλά και την επιστροφή των γονέων του, μαθαίνει ότι αυτό είναι κάτι πρόσκαιρο και επανορθώσιμο και το αποδέχεται.

Η θεωρία του Attachment Parenting που αφουγκράζονται οι μητέρες στο Time, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κλασική θεωρία του Bowlby. Εκεί αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι φροντίζουν να διατηρούν στην ανατροφή των παιδιών τους βρεφικούς τρόπους και συμπεριφορές, χωρίς να επιτρέπουν την εμφάνιση του άγχους του αποχωρισμού. Δημιουργούν έτσι, ένα κλίμα εξάρτησης μεταξύ μητέρας και παιδιού, με το ρόλο τους να κυριαρχεί και το παιδί να βυθίζεται όλο και περισσότερο στη σχέση αυτή. Τα στάδια της εκμάθησης αξιών και στάσεων μέσα στην οικογένεια, διαδραματίζονται μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών, καθώς το παιδί στη συνέχεια προχωράει να κοινωνικοποιηθεί στο περιβάλλον του σχολείου.

Όταν το παιδί μαθαίνει ότι η μοναδική πηγή δύναμης και ικανοποίησης αναγκών βρίσκεται στην οικογένεια, θα ανατρέχει πάντα σε αυτήν χωρίς να αναπτύξει τη δική του αυτονομία. Τα παιδιά, βολεύονται με αυτό τον τρόπο, παραμένοντας άβουλα και καθηλωμένα στη βρεφική ηλικία, αντιμετωπίζοντας τον κόσμο μέσα από την βρεφική οπτική της μητέρας. Η ζυγαριά της σχέσης μητέρας παιδιού κλίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση με το παιδί να έχει τον έλεγχο της σχέσης αιτώντας συνέχεια την ικανοποίησή των αναγκών του και τη μείωση των ψυχικών του εντάσεων, ως ένας ναρκισσιστικός οργανισμός, όπως αναφέρει και η ψυχαναλυτική ορολογία. Έτσι, φανερώνεται τελικά ότι οι γονείς είναι εκείνοι που προσκολλώνται στο παιδί, προκαλώντας ιδανικές συνθήκες ασφάλειας για την ανάπτυξή του, για λίγο όμως διάστημα, διακυβεύοντας την ομαλή του μελλοντική εξέλιξη.

Το παιδί που μεγαλώνει με τέτοια στοιχεία, ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένα πλήθος δυσκολιών στην εξέλιξη της ζωής του, όπως δυσκολία να αποκολληθεί από τη μητέρα του, σχολική απόρριψη, αδυναμία δημιουργίας εμπιστοσύνης στον εαυτό του για συνάψη σχέσεων, αδυναμία διαχείρισης της απώλειας και της απόρριψης, διαφορετικές ανάγκες σε σχέση με τα άλλα παιδιά στη φάση της ανάπτυξης και ακόμα περισσότερες που δεν είναι δυνατόν να αποσαφηνιστούν.

Είναι σίγουρο ότι τέλειος γονέας δεν υπάρχει και ευτυχώς που δεν υπάρχει και εγχειρίδιο καλού γονιού, γιατί απλά κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Δεν παύει όμως οι γονείς να αποτελούν το διαμορφωτή της ταυτότητας και της προσωπικότητας του παιδιού. Οι πειραματισμοί και οι εκμοντερνισμοί όπως αναφέρονται στο περιοδικό Time, ενδέχεται να αποτελέσουν επικίνδυνα μονοπάτια στην ψυχοσύνθεση των παιδιών. Το παιδί, γνωρίζει μέσα από την αλληλεπίδραση με τους γονείς να καλλιεργεί τα συναισθήματά του και να προχωράει μαζί με εκείνους, κάθε φορά με ασφάλεια στο επόμενο αναπτυξιακό στάδιο.

---

Χάρης Πίσχος, Ψυχολόγος - Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

~ Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε ραντεβού: 210 - 8085370 ή στείλτε μας μήνυμα ~

• Προηγούμενο
• Επόμενο