Κάθε χρόνο υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών που απουσιάζουν συχνά από το σχολείο. Ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό που οι συχνές απουσίες τους οφείλονται σε ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα.

Τα παιδιά αυτά δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος και αρνούνται επίμονα να πάνε στο σχολείο. Γενικότερα, ένα ποσοστό μέχρι και 80% των κανονικών παιδιών παρουσιάζουν κάποια στιγμή στη σχολική τους ζωή, δυσκολία να προσαρμοστούν στο σχολείο.

Σήμερα, συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο ότι η επίμονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο, ενδέχεται να κρύβει μια πραγματική ψυχολογική δυσκολία, ίσως και διαταραχή και όχι ένα πρόβλημα απειθαρχίας επειδή απλά παριστάνει το άρρωστο. Μερικά παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο μπορεί ακόμη και στο βάθος να θέλουν πάρα πολύ να πάνε αλλά διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να το κάνουν πράξη. Οι ψυχολόγοι έχουν ορίσει αυτή την κατάσταση ως σχολική φοβία. Η φοβία είναι ένας έντονος παράλογος φόβος, που συνήθως στρέφεται προς κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα ή κατάσταση στο περιβάλλον. Έτσι, όταν λέμε ότι το παιδί έχει σχολική φοβία, υποδηλώνουμε κάποιον έντονο παράλογο φόβο σχετικά με κάποιες πτυχές της σχολικής ζωής.

Διαφορετικοί παράγοντες, συνυφασμένοι με την σχολική ζωή, μπορούν να προκαλέσουν στο παιδί φόβο για λόγους αντικειμενικούς και δικαιολογημένους. Μερικές πηγές του παιδικού άγχους στο σχολείο είναι: το μέγεθος του σχολείου, οι καθημερινές ρουτίνες, το άγχος των εξετάσεων, οι ταραγμένες σχέσεις με τον δάσκαλο και τους συμμαθητές, οι εξωπραγματικές προσδοκίες και οι υπερβολικές πιέσεις των γονέων κ.α. Αυτό που χαρακτηρίζει τις αντιδράσεις φοβίας, είναι ότι η έντασή τους είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με την πραγματική αγχογόνο κατάσταση.

Τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες, χωρίς να φτάνουν να αρνούνται επίμονα να πάνε σχολείο. Το σχολειοφοβικό όμως παιδί, μπορεί στην πραγματικότητα να μην φοβάται τίποτα από όλα αυτά. Σε πολλές περιπτώσεις είναι ο φόβος να αποχωριστεί τη μητέρα του μάλλον και όχι ότι υπάρχει στο σχολείο κάτι που τον ενοχλεί.

Η σχολική φοβία, μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι όμως συχνότερη στη Β΄τάξη του δημοτικού. Τα γεγονότα που συνήθως προηγούνται της εκδήλωσης της σχολικής φοβίας είναι αλλαγή σχολείου, αρρώστεια ή θάνατος ενός γονέα, ασθένεια, ατύχημα ή εγχείριση του ίδιου του παιδιού. Αν ρωτηθούν τα ίδια τα παιδιά μπορεί να δώσουν μία εξήγηση γιατί δεν μπορούν να πάνε στο σχολείο, αυτό που συνήθως αναφέρουν είναι ο φόβος τους μήπως πάθει κανένα κακό η μητέρα τους όσο λείπουν στο σχολείο. Επίσης, εξίσου σοβαρός είναι ο φόβος τους να μην γελοιοποιηθούν  ή να κακοποιηθούν από κάποιους νταήδες συμμαθητές τους ή μήπως πάθουν κάποιο κακό από τα άλλα παιδιά.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί με σχολική φοβία

Η συνεργασία γονέων και σχολείου έχει ασφαλώς τεράστια σημασία. Ο τύπος του θεραπευτικού προγράμματος που θα εφαρμοστεί στο κάθε παιδί, καθορίζεται με βάσει την ακριβή φύση της διαταραχής του παιδιού. Οι πληροφορίες που θα συλλεγούν από μία πλήρη ψυχολογική και ψυχομετρική εξέταση θα υποδείξουν και τη θεραπευτική διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί.

Επιπλέον, σημαντική είναι και η παρέμβαση μέσα από την οικογενειακή ψυχοθεραπεία, με παρόντες τους γονείς και το παιδί. Αυτού του είδους η προσέγγιση, προσφέρει μία ανάδειξη των δυναμικών της οικογένειας, οδηγεί στην εξισορρόπηση των σχέσεων και στην καταγραφή των προβλημάτων που ενδέχεται να εγκαθιδρύουν στο παιδί τη σχολική φοβία. Η μετακύλιση του προβλήματος από το παιδί, ως ταμπέλα, στην οικογένεια, το αποενοχοποιεί και ενώ πριν λειτουργούσε ως αποδιοπομπαίος τράγος τώρα φέρνει την ευθύνη σε όλο το οικογενειακό σύστημα.

Πλέον όλοι μαζί, έχοντας διαπιστώσει τη ρίζα του προβλήματος, συμβάλλουν στην αντιμετώπισή του, λειτουργώντας αρμονικά και συνειδητά. Το παιδί βγάζει από τους μικρούς του ώμους ένα τεράστιο βάρος και μπορεί να υπάρχει ξανά στην οικογένεια ομαλά και ισορροπημένα, με τους γονείς να δουλεύουν παράλληλα για την εξάλειψη των δυσκολιών.

---

Χάρης Πίσχος, Ψυχολόγος MSc - Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

Βιβλιογραφία: Martin Herbert, Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας

Ετικέτες: σχολική φοβία, μαθητής, σχολείο

• Προηγούμενο
• Επόμενο